شن و ماسه بر اثرانتقال رسوب بوجود می آید. جابجا شدن این ذرات جامد میتواند به دلیل گرانشی که به آن ها وارد میشود باشد. جابه جایی رسوب در محیط های طبیعی که دارای سنگ های آواری مثل ماسه، شن و قلوهسنگ، خاک رس هستند ایجاد میشود. این نیروی گرانش باعث میشود ذرات روی سطح شیبداری روی آن در حالت سکون قرار دارند، حرکت کنند. انتقال رسوب در دریا ها و اقیانوس ها به دلیل وجود جزر و مد ایجاد میشود. همچنین در مناطقی که یخچالهای طبیعی وجود دارد با حرکت خود، سبب انتقال می شوند. حتی وجود باد میتواند در سطوح خاکی باعث انتقال رسوب شود.
بنابراین شن و ماسه را میتوان خرده سنگ هایی دانست که به دنبال خرد شدن و ساییده شدن سنگ ها با هم ایجاد میشود.ایجاد شدن آن ها میتواند توسط عوامل طبیعی باشد مثل باد و باران و امواج دریا یا توسط عوامل غیرطبیعی باشد مثل استفاده کردن از دستگاه های سنگ شکن .
شن و ماسه هایی که در بیابان و سواحل دیده میشوند به طور طبیعی در بیابان به دلیل اختلاف دمای شب و روز و در سواحل به دلیل امواج دریا ایجاد میشوند.
شن و ماسه هایی که به شکل طبیعی ایجاد میشوند برای استفاده بشر کافی نیست بنابراین کارخانه هایی وجود دارند که با استفاده از دستگاه ها شن و ماسه تولید میکنند.
بخوانید آیا برای شغل کارگر ساده نیاز به سواد است ؟ و این شغل چه معایبی دارد ؟
از نظر اندازه ماسه از شن کوچکتر است.اگر قطر دانه ها کمتر از ۴ میلی متر باشد ماسه و اگر قطر دانه ها بیشتر از ۴ میلی متر باشد شن میگویند.
از اصلی ترین موادی که در ساخت و ساز استفاده میشود شن و ماسه است.هم چنین از شن و ماسه به عنوان مواد اصلی برای ساخت بتن استفاده میشود.دلیل آن میتواند داشتن ویژگی هایی مثل:
در برابر آب و هوای مختلف مانند سرما،گرما و یخ زدگی مقاومت زیادی دارند.در مقابل سایش و ضربه های واردهو نیرویی که امکان دارد به آن وارد شود مقاوم هستتد.به دلیل نداشتن نمک روی فولاد اثر نمیگذارند.
علاوه بر اینکه از شن و ماسه برای ساختن کلیت ساخت و ساز استفاده میشود از آن برای ساختن قسمت های جزئی نیز استفاده میکنند.مثل:
در ساختمانهای آجری میتوان برای چیدن آجر ها روی هم از بتن استفاده کرد،برای موزاییک کردن کف خانه،برای نصب کردن کاشی ها،باعث جلوگیری کردن از نفوذ رطوبت میشوند. برای نگهداری و محافظت کردن از لوله های تاسیسات روی لوله ها را با یک لایه ماسه غیر آهکی می پوشانند.
از شن و ماسه در راه سازی و ایجاد تاسیسات استفاده میشود.ساخت و ساز های امروزی توسط بتن انجام میگیرد که بخش عمده بتن از شن و ماسه تشکیل شده است.بنابراین شن و ماسه تاثیر بسزایی در صنعت ساخت و ساز ایجاد میکنند.
هم چنین شن و ماسه جزء مواد اصلی مورد نیاز برای ساختن پل ها و آسفالت کردن جاده ها استفاده میشود.علاوه بر صنعت ساخت و ساز از شن و ماسه در ساخت شیشه و موزائیک و شبکه های تصفیه آب استفاده میشود.
پایه و اساس صنعت ساختمانی یک کشور را میتوان شن و ماسه دانست بنابراین عدم تولید و یا مصرف کردن غیر بهینه آن باعث ایجاد ضربه به صنعت ساختمان میشود.باید سعی شود از این پتانسیل به خوبی استفاده کرد که ضرر ایجاد نکند.
حمل و نقل شامل جابجا کردن و انتقال دادن انسانها و یا اموال و کالا ها از جایی به جای دیگر است.برای حمل و نقل به راه و وسیله نقلیه احتیاج است. انسان در گذشته برای پیمودن مسیر از پا استفاده میکرد اما با گذشت زمان به وجود راه های مناسب تر نیاز پیدا کرد.در حال حاضر برای حمل و نقل میتوان از راه های هوایی و زمینی و دریایی استفاده کرد.
شن جزء مصالح سنگی بحساب می آید و میتواند از هر نوع سنگی تشکیل شده باشد. اندازه ی آن معمولا بین mm ۶۰ _۲ است. اگر دارای منشاء رودخانه ای باشد شکل آن گرد میشود.اما اگر آن رااز معدن استخراج کرده باشند و بعد از آن شکسته شده باشد به شکل تیز گوشه دیده میشود. شن و ماسه را میتوان با هم مخلوط کرد و بعد به فروش رساند.
از شن و ماسه در پروژه های عمرانی استفاده میشود در بستر سازی لوله ها وساختن بتن قابل استفادا است.
استفاده از سنگدانه های درشت و شن رودخانه ای یا سنگ های شکسته و یا مخلوط کردن این ها در کوره های آهنگدازی به دست می آیند.
*در انتخاب مصالح درشن باید دقت کرد تا کاملاً سخت،با دوام و دارای شکل مکعبی باشند مقدار مواد آلی، کلوخه های رسی، اندود خاکی، دانه های سست و شکننده نباید از مقداری مشخص که از قبل تعیین شده بیشتر شود.
فرایندهای بادی باعث شکل دادن به سنگ های روی سطح زمین است. باد میتواند باعث جابهجایی و تغییر مواد شود به خصوص اگر در نواحی که پوشش گیاهی آن ضعیف است. فرآیند های بادی بیشتر در بیابان ها قابل اهمیت هستند چون در بیشتر محیط ها آب باعث جابه جایی رسوبات میشود.
فرایندی که بوسیله آن فرسایش بادی رخ میدهد به دلیل ایجاد تلماسهها و تپههای ماسهای است. بیشتر ذراتی که منتقل میشوند ماسه های ریزو کوچک هستند.
بسترهایی که در محیطهای خاکی شکل میگیرد بوسیله انتقال رسوب هایی که براثر باد ساخته میشوند.
باد بیشتر در سواحل و مناطق خشک باعث انتقال رسوب میشود به دلیل وجود نداشتن بافت گیاهی در این نواحی چیزی از حرکت کردن توده های باد جلوگیری نمیکند.هم چنین در صورت وجود رطوبت ذرات به هم میچسبند و باعث میشوند پوشش خاک تثبیت شود.
گرد و غبارها با اندازه ریز که به دلیل باد حرکت میکنند به لایه های بالاتر جو میروند و در هوای اطراف زمین میچرخند.
رسوبات در رودخانهها و نهرها هم جابه جا میشود و این انتقال به وسیله آب صورت میگیرد. آب به دلیل جریان داشتن و ضمن حرکت خود رسوبات موجود را به قسمت های پایین تر هدایت میکند.هرچقدر رسوبات موجود بیشتر باشد حمل آن ها بوسیله آب نیز بیشتر میشود.
علاوه بر انتقال دادن رسوبات رودخانه ها با فرسایش دادن و ساییدگی سطح رسوبات باعث بوجود آمدن رسوبات جدید میشوند.
سیل های ناگهانی جزء عوامل موثر در ایجاد رسوبات جدید هستند.رسوب هایی که به وسیله آب حمل میشوند از رسوب هایی که توسط هوا حمل میشوند بزرگتر هستند. چون چگالی و گرانروی آب نسبت به هوا بیشتر است.شن و ماسه های موجود در رودخانه ها از این طریق ایجاد میشوند.